Pierwsze instytucje artystyczne podpisały „Nowe Porozumienie w sprawie minimalnych honorariów dla artystów”. Dokument został opracowany przez Obywatelskie Forum Sztuki Współczesnej (OFSW). Jego celem jest uregulowanie kwestii wynagrodzeń dla artystów biorących udział w wystawach.
Wśród sygnatariuszy dokumentu znalazły się Trafostacja Sztuki w Szczecinie, BWA Wrocław oraz Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. W najbliższych dniach do projektu ma dołączyć również warszawska „Zachęta”.
Co zakłada „Nowe Porozumienie”?
W Nowym Porozumieniu wprowadzono prosty i corocznie waloryzowany system wyliczania podstawowego honorarium. Jego wysokość opiera się na minimalnym wynagrodzeniu obowiązującym w danym roku, pomnożonym przez szacunkowy czas potrzebny na wykonanie konkretnego dzieła lub projektów. To rozwiązanie jest dostosowane do specyfiki pracy artystek i artystów sztuki współczesnej – a dzięki powiązaniu z ustawowo określaną płacą minimalną, automatycznie uwzględnia coroczną waloryzację.
Ustanowienie minimalnych stawek wynagrodzenia:
porozumienie określa minimalne stawki wynagrodzenia za różne formy działalności artystycznej, takie jak udział w wystawach indywidualnych i zbiorowych, prowadzenie warsztatów czy udostępnianie dzieł w przestrzeni internetowej;
poprawa warunków pracy artystów: celem porozumienia jest zapewnienie godziwych warunków pracy dla artystów, w tym stabilności finansowej i dostępu do świadczeń socjalnych;
zwiększenie transparentności wynagradzania: porozumienie promuje przejrzystość w kwestii wynagradzania artystów przez instytucje kultury.
Znaczenie porozumienia
Od podpisania pierwszego Porozumienia z inicjatywy OFSW minęło ponad 10 lat – ustalone wówczas kwoty wynagrodzeń przyczyniły się do stopniowej zmiany podejścia do wynagrodzenia za pracę twórczą w polskich instytucjach. Wypłacanie honorariów za udział w wystawach stało się standardem. Jednak zaproponowane w 2014 roku stawki minimalnych honorariów dziś już nie mogą stanowić punktu odniesienia.
Polecamy temat: Niematerialne dziedzictwo kultury. Nowe wpisy na liście Krajowej >>
Podpisanie Nowego Porozumienia to ważny krok dla sektora kultury w Polsce. Podniesienie minimalnych stawek wynagrodzenia dla artystów przyczynia się do uznania wartości ich pracy i zapewnienia im godziwych warunków zatrudnienia. Trafostacja Sztuki w Szczecinie i Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie wprowadzają Nowe Porozumienie w swojej działalności od dnia podpisania. BWA Wrocław i Zachęta rozpoczną jego stosowanie od początku 2026 roku.
Obywatelskie Forum Sztuki Współczesnej
Obywatelskie Forum Sztuki Współczesnej (OFSW) to nieformalna inicjatywa środowiska artystycznego w Polsce, powstała w 2009 roku jako odpowiedź na pogarszające się warunki pracy artystów i artystek wizualnych oraz niedofinansowanie instytucji kultury. OFSW skupia artystów, kuratorów, krytyków, edukatorów, pracowników instytucji kultury i innych uczestników pola sztuki współczesnej, którzy działają na rzecz poprawy sytuacji w tym obszarze. OFSW ma charakter oddolny, niehierarchiczny i obywatelski – nie jest zarejestrowanym stowarzyszeniem, ale siecią aktywistów działających na rzecz zmian w systemie sztuki.
Główne cele OFSW to m.in. poprawa warunków pracy twórców – zwłaszcza w zakresie wynagrodzeń, ubezpieczeń społecznych, praw autorskich i umów czy zwiększenie udziału środowiska artystycznego w kształtowaniu polityki kulturalnej.
Z inicjatywy OFSW w maju 2012 roku został zorganizowany „Dzień bez sztuki – Strajk Artystyczny”, a dwa lata później wydano „Czarną księgę polskich artystów”, uwidaczniającą realną skalę zaniedbań w sektorze sztuki współczesnej w Polsce.
W 2014 roku z inicjatywy OFSW podpisano Porozumienie ws. minimalnych wynagrodzeń dla artystek i artystów z kilkoma wiodącymi instytucjami sztuki w Polsce. Nowe Porozumienie ws. minimalnych honorariów dla osób artystycznych jest kontynuacją starań o godne honoraria w sektorze sztuki współczesnej.
Źródło informacji: MKiDN