Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego poinformowało, że złożyło wniosek o rozpoczęciu prac legislacyjnych nad ustawą o zabezpieczeniu socjalnym osób wykonujących zawód artystyczny. Projekt ma na celu zwiększenie dostępu do świadczeń społecznych i wsparcie artystów, których dochody nie są stałe i znajdują się poniżej średniej.
Projekt poprzedziły rozmowy z artystami
Na zlecenie Ministerstwa, Centrum Badań nad Gospodarką Kreatywną Uniwersytetu SWPS zrealizowało badania wśród artystów pt. „Policzone i Policzeni 2024. Artyści, twórcy i wykonawcy w Polsce„. Według zebranych danych wynika, że środowisko artystyczne w Polsce liczy ok. 62,4 tys. osób. Wiele osób dotkniętych jest nierównościami płacowymi. Spośród próby badawczej n = 5122 – 51 % artystów posiada przychody z tytułu umów zlecenia i o dzieło, 69 % – ma dochody poniżej średniej krajowej, zaś 30 % – poniżej minimalnego wynagrodzenia. W zbadanej grupie 10,4 % twórców i artystów nie ubezpiecza się z powodu niskiego statusu majątkowego, a 11 % ubezpiecza się przy członkach rodziny. Pandemia COVID-19 uwidoczniła kruchość tego systemu i brak zabezpieczenia artystów, których wynagrodzenie jest zdecydowanie poniżej średniej.
Polecamy temat: Ochrona dziedzictwa niematerialnego w czasie wojny i w okresie pokonfliktowym >>
Co ma zmienić ustawa o zabezpieczeniu społecznym artystów zawodowych
Twórcy zyskają realną możliwość wejścia w system ubezpieczeń społecznych. Dzięki dopłatom uzupełnione zostaną składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, by zrównać je z poziomem wynikającym z minimalnego wynagrodzenia za pracę. Będę one ewidencjonowana na kontach w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych i przelewane automatycznie, bez konieczności podejmowania na tym etapie działania ze strony artysty, do momentu uzyskania przyjętego progu dochodu.
Projekt ustawy zakłada wprowadzenie:
- Ścieżkę uzyskania statusu artysty zawodowego – Status artysty zawodowego będzie przysługiwał osobom wykonującym zawód artystyczny, które mają będą mogły udokumentować dorobek artystyczny w okresie ostatnich trzech lat.
Status zostanie przyznany decyzją administracyjną przez dyrektora nowego organu – Instytutu Artysty Zawodowego na podstawie złożonego wniosku i po zasięgnięciu opinii Komisji Opiniującej, w której skład będą wchodzić przedstawiciele środowisk twórczych i artystycznych (90 osób) oraz przedstawiciele MKiDN, Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej oraz ZUS (24 osoby). Komisje będą pracować w trzyosobowych zespołach.
Status artysty zawodowego będzie mógł być przyznany maksymalnie na okres 5 lat. Po upływie 10 lat nieprzerwanego posiadania statusu, może być przyznany bezterminowo. W przypadku zaprzestania wykonywania zawodu, może zostać cofnięty. - Dopłaty do składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne – Prawo do otrzymania dopłaty będzie przysługiwać osobie, która poświęciła istotną część aktywności zawodowej na wykonywanie zawodu artystycznego i która w trzech poprzednich latach podatkowych osiągnęła dochody nie wyższe niż 125% minimalnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym.
Dopłata uzupełni wysokość składek na koncie ubezpieczonego do wysokości składek należnych z tytułu minimalnego wynagrodzenia za pracę. Wysokość dopłaty będzie weryfikowana indywidualnie i przekazywana bezpośrednio na konto w systemie teleinformatycznym Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Do otrzymania dopłaty będzie uprawniał przychód, który w 2025 r. wyniesie maksymalnie 5 832,50 zł, zaś w 2026 r. – 6 337,50 zł. - Mechanizm zapomóg dla artystów i twórców w trudnej sytuacji materialnej – Źródłem finansowania dopłat do składek społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego będzie Fundusz Wsparcia Artystów Zawodowych. Za koordynowanie wydatkowania środków z Funduszu, tj. dopłat do składek i zapomóg, oraz obsługę postępowań i rozliczeń będzie odpowiedzialny Instytut Artysty Zawodowego.
W ramach Instytutu Artysty Zawodowego będzie działać Rada Programowo-Naukowa, do której zadań będzie należało monitorowanie sytuacji zawodów i weryfikowanie działania systemu. Po 5 latach planujemy ewaluację przyjętych założeń.
Harmonogram prac nad projektem ustawy o zabezpieczeniu społecznym artystów zawodowych
W pierwszym etapie zaplanowane są konsultacje społeczne, które mają być zrealizowane w listopadzie i grudniu 2024 roku. W styczniu 2025 roku projekt ustawy ma trafić pod tzw. uzgodnienia międzyresortowe, a następnie w lutym zostanie wniesiony na SKRM. Po przejściu tych procedur projekt ustawy zostanie przedłożony Radzie Ministrów, co ma mieć miejsce w I kwartale 2025 r.
Źródło informacji: MKiDN